L'occupaziun è s'augmentada
Dal 2012 fin il 2022 è l'occupaziun s'augmentada per 8 %. Tar ils furniturs da prestaziuns turisticas importa l'augment 4 %.
Studi da valurisaziun.
Turissem grischun
Per las bleras branschas en il Grischun ha il turissem ina gronda impurtanza economica. Quest studi davart la valurisaziun dal turissem mussa, che passa 30 % da tut las plazzas da lavur en il chantun èn colliadas directamain u indirectamain cun il turissem. E mintga quart franc che vegn generà en l'economia publica dal Grischun sa referescha al turissem.
2022/23
Ils effects dal turissem
en il Grischun
Tema
Structura economica
L'impurtanza dal turissem per il Grischun sa mussa tranter auter a maun dal dumber da plazzas da lavur. Ils indicaturs da la structura economica vegnan preschentads per il Grischun e per las sis regiuns.
Var 105'000 equivalents a temp cumplain l'onn 2022
Dals var 105'000 equivalents a temp cumplain èn passa 42'000 occupads en la Val dal Rain Grischuna e circa 22'000 en la regiun Engiadina / vals dal sid.
Passa 10'000 equivalents a temp cumplain en l'alloschament
La branscha d'alloschament cumpiglia var 10'500 equivalents a temp cumplain. Quai correspunda a circa la mesadad da tut las plazzas da lavur dals furniturs da prestaziuns turisticas. Sco furniturs da prestaziuns turisticas valan l'hotellaria, il traffic da persunas, las interpresas da telefericas sco er auters servetschs.
Svelta recreaziun economica da l'hotellaria suenter COVID-19
Durant la pandemia da COVID-19 ha l'hotellaria grischuna subì ina reducziun temporara da las pernottaziuns. Suenter la pandemia vegnan schizunt registradas cifras maximalas cumpareglià cun la media da plirs onns. Quellas èn d'engraziar en emprima lingia ad in augment en l'hotellaria da quatter e da tschintg stailas.
Tema
Dumonda
L'onn 2022 ha il chantun Grischun gì frequenzas da bunamain 24 miu. giasts. Quest dumber sa cumpona da passa 19 miu. giasts pernottants e da var 4,7 miu. giasts dal di.
Ils pli blers giasts en la regiun Engiadina / vals dal sid
La regiun Engiadina / vals dal sid ha gì frequenzas da passa 7,7 miu. giasts; da quels han 6,3 miu. pernottà. Er las autras tschintg regiuns han gì frequenzas relevantas, quai tranter 1,8 miu. giasts (regiun Val dal Rain Grischuna) e 4,8 miu. giasts (regiun Surselva).
En media expensas da 118 francs per di da dimora
Ils giasts pernottants dattan ora en media 127 francs per di da dimora, ils giasts dal di 89 francs. Las expensas dals giasts che pernotteschan en in hotel en il Grischun, importan en media 260 francs per di.
La cumpart da giasts dal di importa 20 %
Cun 20 % ha il Grischun ina cumpart da giasts dal di relativamain pitschna. En il chantun Tessin èn 34 % da las frequenzas giasts dal di, en auters chantuns importa questa cumpart schizunt var 80 %.
Tema
Effects directs ed indirects
L'onn 2022 ha il turissem generà (directamain ed indirectamain) ina valurisaziun brutta da tut en tut 4,05 mia. francs. Uschia ha il turissem gì en il chantun in effect sin l'occupaziun che correspunda a var 32'900 equivalents a temp cumplain.
Pli gronda cumpart da la valurisaziun brutta che en auters chantuns
Il turissem generescha bundant in quart da la valurisaziun chantunala brutta (26,5 %). Per cumparegliar: En ils auters chantuns ch'èn medemamain fitg turistics, èn las cumparts per part cleramain pli pitschnas: Vallais 23 %, Berna 6,2 % e Tessin 9,6 %.
Directamain ed indirectamain bunamain 33'000 equivalents a temp cumplain
Bunamain in terz (31,3 %) dals equivalents a temp cumplain en il chantun ha in connex direct u indirect cun il turissem. Per cumparegliar: En il chantun Vallais importa questa cumpart 29 %, en il chantun Berna 7,8 % ed en il chantun Tessin 12 %.
Occupaziun turistica da 16 % fin 64 % en las regiuns
En las regiuns Arosa / Lai (64 %), Engiadina / vals dal sid (49 %), Surselva (40 %) e Tavau / Partenz (38 %) ha l'occupaziun cumparts spezialmain grondas en il sectur turistic.
Tema
Abitaziuns secundaras
Las abitaziuns secundaras turisticas èn d'impurtanza per l'economia publica dal chantun Grischun. Las possessuras ed ils possessurs utiliseschan per il solit sezs lur abitaziun secundara. La gronda part da las investiziuns e da las acquisiziuns fan ellas ed els directamain en il chantun Grischun.
Investiziuns ed acquisiziuns da var 11'500 francs per onn
En media vegnan investids 11'500 francs per onn en mintga abitaziun secundara turistica. Bunamain 90 % da tut las investiziuns pertutgan midadas architectonicas e renovaziuns. Mo 10 % èn d'attribuir ad acquisiziuns pli grondas.
Las expensas vegnan fatgas per gronda part en il chantun Grischun
Cun 9700 francs (84 %) vegnan ils daners investids per gronda part en il chantun Grischun. Quai vul dir: Profitar profitan cunzunt interpresas localas. En la regiun Engiadina / vals dal sid vegnan fatgas en media investiziuns ed acquisiziuns da stgars 16'000 francs per mintga abitaziun secundara.
Las bleras abitaziuns èn previsas per l'agen diever
Circa trais quarts (77 %) da tut las abitaziuns secundaras vegnan utilisads da las proprietarias e dals proprietaris sezs. En questa cumpart èn er cumpigliadas abitaziuns che vegnan surlaschadas gratuitamain ad amias ed amis ubain ad enconuschentas ed enconuschents. Questas abitaziuns secundaras porschan sfera privata e flexibilitad. Quai èn er ils motivs principals, pertge che las abitaziuns na vegnan betg dadas en locaziun.
Bunamain in terz da las abitaziuns vegn duvrà er sco homeoffice
Avant il cumenzament da la pandemia da COVID-19 vegnivan var 15 % da tut las abitaziuns secundaras duvradas temporarmain per lavurar da chasa anora (homeoffice). Durant la pandemia è questa cumpart sa dublegiada sin 30 %. La cumpart resta er suenter la pandemia sin in aut nivel (27 %).
Tema
Telefericas
Las activitads da las interpresas da telefericas han effects sin l'economia publica dal chantun (valurisaziun brutta ed occupaziun). La gronda part da quests effects resultan grazia als giasts. Ma er la populaziun indigena contribuescha a la dumonda.
Valurisaziun da stgars 500 miu. francs – effect sin l'occupaziun che correspunda a var 3700 equivalents a temp cumplain
En il chantun Grischun han las interpresas da telefericas generà tut en tut (directamain ed indirectamain) ina valurisaziun brutta da stgars 500 miu. francs durant l'onn da gestiun 2021/22. A l'activitad commerziala da las telefericas èn d'attribuir en il chantun Grischun effects directs ed indirects sin l'occupaziun che correspundan a var 3700 equivalents a temp cumplain.
Svilup economic dapi ils onns 1990
Cumpareglià cun ils studis da valurisaziun che dateschan dals onns 1990, hai dà clers augments da la valurisaziun brutta sco er dals effects sin l'occupaziun dapi lura.
14 % da las frequenzas èn d'attribuir a la populaziun indigena
Circa 14 % da las frequenzas da las telefericas èn d'attribuir a la populaziun indigena, 69 % als giasts pernottants e 17 % als giasts dal di. Questas cifras sa differenzieschan per part fermamain d'ina regiun a l'autra.
